Het is een keer wat anders en bovendien speciaal bedoeld voor mensen die denken dat het op deze blog alleen over nog oudere dingen zou gaan.
Een paar weken geleden las ik op de BBC cultuurpagina’s een bijdrage over het Moondog Coronation Ball waarvan de bovenstaande affiche op wikipedia terug te vinden is. Alan Freed was de organisator en wordt door nogal wat internet bronnen beschouwd als de peetvader van de Rock & Roll. De man wordt er overigens tevens van verdacht de term zelf te hebben bedacht. Straf denk je dan en vooral: waarom net hij? Want als er één gecontesteerde naam is in de geschiedenis van de populaire muziekvormen van na WOII, dan wel de zijne.
Om te beginnen is er onwaarschijnlijk veel mythevorming door Hollywood majors gebeurd als het over de geschiedenis van de populaire muziek gaat. Dat gebeurde al met de Jazz vanaf eind jaren ’20 met films als ‘The Jazz Singer‘, niet voor niets de eerste gecommercialiseerde langspeelfilm met geluid.
Maar hetzelfde truukje werd vanaf 1956 ook redelijk massaal overgedaan voor de Rock & Roll. Alan Freed speelde bij dat proces een redelijk ‘vuile’ rol, in die zin dat hij één van de kernspelers was binnen het ‘payola‘ systeem, dat eruit bestond dat commerciële platenmaatschappijen deejays van de grote radiostations onderhands geld toestopte om bepaalde platen te draaien. De vermenging van commercieel belang en geschiedschrijving is nooit echt een goed idee geweest in mijn ogen. Toch is de beeldvorming van wat mensen vandaag beschouwen als de ‘rock & roll’ cultuur in het algemeen er grotendeels door bepaald. Het is een – met andere woorden – sterk geromantiseerd beeld en één dat om commerciële redenen ook grondig werd bijgesteld.
De meest bekende films zijn ongetwijfeld ‘Rock around the Clock‘ over de carrière van Bill Haley and His Comets uit 1956 en Rock, Rock, Rock over het voornoemde bal uit datzelfde jaar.
In beide films speelt Alan Freed een belangrijke rol als acteur van zichzelf en wordt een versie van de feiten gebracht die heel erg doordacht wordt gebracht. Niet te stout dansen, bijna geen zwarte muzikanten in de hoofdrol, laat staan dat er door zwarten zou worden gedanst, enz. Kortom, wat je te zien krijgt is nogal tenenkrullend in vele opzichten, maar het neemt niet weg dat dit soort beeldmateriaal haast iconische status kreeg mettertijd.
Het is een oude truuk om te proberen de vaart der geschiedenis te verklaren vanuit ‘echte helden’ of ‘sleutelmomenten’. Dat plakt goed op pellicule en het oogt mooi als verhaal voor een commercieel museum. De waarheid is uiteraard veel genuanceerder dan die versies. Wie weet bijvoorbeeld nog dat één van de eerste Rock & Roll scènes in film hier in Antwerpen werd gedraaid in ‘Meeuwen sterven in de Haven‘ uit 1955 met een piepjonge Julien Schoenaerts als ‘vreemdeling’ in een bevreemdende hoofdrol? De affiche van die film ademt Rock & Roll uit én de amerikaanse herkomst van het genre in één.
Uit het dans’ant onderzoek (waaraan deze blog nog steeds haar naam dankt) bleek dat de amerikaanse bevrijders de muziek al in 1944 aan wal brachten in de Antwerpse haven. De Antwerpse haven was immers de enige intakte haven voor Noord-West Europa waar de Marshall hulp kon worden gelost. Er was bovendien een vlieghaven in de buurt (Deurne). Verschilende getuigen vertelden toen dat er een vrijwel dagelijks vliegverbinding en wekelijkse bootverbinding met New York bestond. Daardoor konden enkele snuggere Antwerpse cafébazen aan de kaaien een soort ruilhandel opzetten. Antwerpen werd zo binnen de kortste keren het mekka van de Rock & Roll in West-Europa. Dat zou zo nog blijven tot diep in de jaren ’50. Zelfs Jules Deelder bekende ooit dat hij als tiener speciaal naar Antwerpen kwam om er jazz platen te ‘scoren’ omdat het aanbod er zo veel beter was in Nederland.
En zo kan ik nog wel doorgaan. Lees er vooral ook de samenvatting van de uitstekende thesis van Kasper – Jan Raeman op na. Hij won er in 2010 de popunt thesisprijs mee. Een aanrader voor wie wat meer diepgang zoekt over dit beladen onderwerp.