Categorie: Uncategorized

Na enkele weken radiostilte…

Sophiensaele_Wien_achtergrond

Neem ik vol goeie moed de taak om voor deze blog elke week iets te maken weer op. Er zullen, gezien het lange genezingporces dat mij te wachten staat, gaten vallen, dat weet ik, maar toch ga ik er voor. Deze keer wil ik uw aandacht vestigen op de foto die boven deze blog prijkt. U ziet een krammikelige piano en een bankje staan in een nogal onwezenlijk landschap, dat, bij nader inzicht een ruïne blijkt te zijn.

Het beeld is om diverse redenen niet toevallig gekozen. Om te beginnen is het een detail van een anoniem Sofiënsaal in Wenen. Deze wereldberoemde danszaal was het toneel van heel wat historische bals en platenopnamen (o.a. Weense Walsen o.l.v. Von Karajan (voor Deutsche Gammophon), op 16 augustus 2001 brandde het gevaarte af.

Nu is het voor erfgoed gebruikelijk om in min of meerdere mate in staat van verval te verkeren. In dit geval is het echter het verval dat haast deel begint uit te maken van het erfgoed. Typisch Weens en een beetje decadent zou je kunnen zeggen. Er is ondertussen zelfs een soort ‘reddingsgenootschap om de ruïne te redden’ in het leven geroepen.

Merkwaardig om weten is het feit dat deze balzaal in feite ook een zwembad was. In de zomer kon men er zwemmen (de piano staat dus in feite op de bodem van een badkuip) en in de winter, wanneer het te duur werd om het zwemwater op te warmen, legde men een zwevende houten dansvloer aan boven op het zwembad. Naar het schijnt gaf de holle kuip een extra akoestische dimensie aan het dansen…

Update 16/07/2014: het beeld bovenaan dit artikel prijkte vroeger als een soort ‘header’ boven mijn oude blog

De tragische geschiedenis van de feestzalen in Kampenhout en Berg

Kampenhout_Gildenzaal_003

Toen in een paar maanden geleden een fietstochtje maakte van Brussel naar Antwerpen, besloot ik langs Kampenhout dorp te passeren om aldaar de laatste restanten van de oude gildezaal op de gevoelige plaat vast te leggen voor het nageslacht. Hubert Boone, mijn ‘partner in crime’ wanneer het om dansant erfgoed gaat, had mij namelijk bericht dat deze beroemde feestzaal zou worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw apartementen.

Tussen 1958 en 1963 had Hubert er als jongeman nog de jaarlijkse kermisbals bij ‘De Smalle’ meegemaakt. Niet zo veel later legde hij er samen met Renaat van Craenenbroeck zaliger de Kampenhoutse Dansen vast die als één van de eerste dansbundels door het IVV werden uitgegeven. Daaronder ook de fameuse Kadril van Kampenhout die op twee rijen wordt gedanst en waarvan de hoofdmelodie later door folkgroep RUM op hun tweede plaat werd vastgelegd, waardoor ze ook bij het bredere publiek bekend werd.

Voor onze danstradities was deze zaal zeg maar heilige grond. En toch werd ze zonder veel omhaal gesloopt. Het is helaas het tragische lot van zovele dans- en feestzalen in Vlaanderen. Ze worden gesloopt omdat het economisch niet meer loont ze op te knappen. Men gaat er dan wel aan voorbij dat deze zalen vaak in het hart van de dorpskern liggen en dat de anonieme nieuwbouw niet zelden het gezicht van een dorp defintief verminkt. Welke economist berekent voor één keer het economisch verlies van lelijkheid?

De volgende toont de ondertussen volledig gesloopte gildezaal in Kampenhout dorp. De rechtse foto toont het voorlopig nog intakte interieur van de Vredezaal in Berg, het zusterdorp van Kampenhout. Ook deze zaal zal wellicht later dit jaar worden gesloopt.

Foto 0032_rs2

Bal in het Mechelen van de roaring 20ies

SME002000513

Fotograferen tijdens bals blijft lang een zeldzaamheid. De reden is niet ver te zoeken: het clair/obscure van de danszaal leende zich er slecht toe. Bovendien zou het gebruik van een flitslicht de magie toch alleen maar doen verbleken. Voor beelden van een bal in actie blijven we daarom lang aangewezen op schetsen, gouaches of zelfs schilderijen.

Met lang bedoelen we dan: doorgaans tot na de tweede wereldoorlog. Er zijn vanzelfsprekend uitzonderingen. We kennen beelden uit Parijs of Brussel uit het interbellum van dansende mensen in een danszaal.

Voor een stad als Antwerpen, waar we zelf grondig onderzoek verrichtten, moesten we vaststellen dat er wel vroege fotografie van de interieurs van danszalen bestond, maar niet van de danspartijen die er plaatsvonden. Tenzij je het als fotograaf anders oploste natuurlijk en het je kon permitteren het bal te laten stillegen voor een groepsportret.

Dat gebeurde in Mechelen blijkbaar tijdens een reeks bals tussen 1920 en 1930, waarvan we de gedigitaliseerde versies aantroffen op de website van Beeldbank Mechelen die bovendien zo vriendelijk waren om mij dit beeld te laten posten. Bemerk de prachtige kledij van de dames, maar ook de schitterend interieurs van de toenmalige balzalen, soms zelfs in moorse stijl.

Men zegt soms dat je een foto nooit van te dicht bij mag bekijken, maar hier wil je toch liever wel met het vergrootglas te werk gaan. Elk personage afzonderlijk. Zo krijgt dansmode haast iets
tastbaars

SME002000521

SME002000511

SME002000513

SME002000518

SME002000524

SME002000527

Dancing Het Wilgenhof en de allerlaatste Mortier

Dancing_Wilgenhof_Achel_002_rs2

Enige tijd geleden verklaarde ik de jacht op oude danszaaltjes in Vlaanderen voor geopend. Met open visier trok ik ten strijde, surfte het internet plat en viel zodanig veel mensen lastig met mijn vragen, dat de gevolgen niet uit konden blijven. Allereerst verschenen er een reeks artikels in het Dans.Magazine, waarin ik per Vlaamse provincie een danszaaltje onder de aandacht bracht. Vervolgens nam ik contact op met het VIOE om te vragen of zij niet geïnteresseerd waren in een samenwerking.

En zie: het wonder geschiedde. En ook daarna hield het niet op. Volkskunde Vlaanderen vond mijn onderzoeksthema zowaar verwant aan hun project Redt het Volkscafé! en voegde zowaar een mogelijkheid toe om ook feest- en danszalen op te snorren. Waarvoor dank. Allemaal!

Maar het beste moest nog komen. Mijn vriend Luc Indesteege organisator van Boombal Herk-de-Stad en net zoals ik reeds jaren ijverig en onbaatzuchtig in de weer om de volkskunde in Vlaanderen de 21ste eeuw binnen te leiden, bood aan mij een handje te helpen om in het lastig verkenbare Limburg toch ten minste één interessante danszaal te vinden. Hij ging zowaar zo ver een oproep te laten lanceren in ’t Belang van Limburg, waarvoor opnieuw dank. Wat vervolgens leidde tot… het vinden van één danszaal.

Wij daar naar toe, dat kunt u wel geloven! En wat zag ons lodderig oog? Wonder boven wonder bleek Dancing Het Wilgenhof, naast een vrijwel intakt 50-ties interieur, ook nog eens een pracht van een Mortier Orgel in bijna originele staat te huisvesten! Björn Isebaert van Mechamusica en ikzelf waren het delirium nabij. Geniet alvast onze reiskiekjes…

ACHEL_DANCING_WILGENHOF_016_rs2

ACHEL_DANCING_WILGENHOF_017_rs2

ACHEL_DANCING_WILGENHOF_012_rs2

ACHEL_DANCING_WILGENHOF_001_rs2