Auteur: Cor Vanistendael

Draaiorgels en danscultuur

Mortier_Dansorgel

In dit blogbericht wil ik jullie aandacht vestigen op de interessante website van de vereniging van verzamelaars van mechanische muziekinstrumenten Mechamusica. Dat draaiorgels vele met dansmuziek te doen hebben staat buiten kijf. Veel mensen associëren draaiorgels met straatmuziek. Ze kennen de straatorgels zoals ze vandaag in Nederland nog steeds de dienst uitmaken en waar ze tot UNESCO – werelderfgoed zijn verheven. Wat weinigen echter weten is dat draaiorgels eigenlijk vooral in Frankrijk en België werden gebouwd en dat ze pas nadat de grote mode over was, ze aan Nederlanders werden verkocht. Helaas voor ons, hadden de Nederlanders rapper door dat draaiorgels vaak pareltjes van volkscultuur zijn die je moet redden van de teloorgang. Het nationaal museum voor mechanische muzieksintrumenten, Van Speelklok tot Pierement, bestaat als instelling al sinds 1956 en draaide tot 1970 letterlijk volledig op vrijwilligers. Hier in Vlaanderen moesten recent nog talloze verzamelaars en passionés de administratie cultuur overtuigen van het nut van de aankoop van de Ghijssels collectie. Die… ondertussen nergens wordt tentoongesteld. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Update 08/07/2014: de collectie Ghijssels wordt wellicht over een paar jaar alsnog tentoonsgesteld in het vernieuwde Museum Vleeshuis in Antwerpen

Bron beeld: www.speelklok.nl

Danszalen en lantarens

maria verhaert

Tijdens mijn talloze zoektochten in het Stadsarchief Antwerpen, kwam ik een wet uit 1853 op het spoor die de uitbaters van horecagelegenheden wilde verplichten om een lantaren boven hun deur te hangen. Na een massaal protest vanwege de herbergiers, werd deze wet al snel opnieuw ingetrokken. De wet breidde in feite een vervolg aan een toentertijd nog bestaande wet uit de 18de eeuw, van voor de tijd dat de straatverlichting in onze steden bestond.

Groot was dan ook mijn verbazing om deze fotoaan te treffen op de blog van het Krugerplein en Peperbuswijk in Borgerhout. Op eerste gezicht zien we ‘gewoon’ de bocht van de Bothastraat met pal in het midden een gebouw met een lantaren. Als we wat beter kijken kunnen we de tekst boven de deur lezen: Le Robinet, Wdwe Moonen. Wat zoveel betekent als Le Robinet, uitgebaat door Weduwe Moonen.

Nu wil het toeval dat ik tijdens mijn zoektochten in het stadsarchief voor het Museum Vleeshuis, verschillende balboekjes aantrof voor bals in een zaal genaamd ‘Le Robinet’ in de Bothastraat. Le Robinet blijkt dus een danszaal te zijn geweest, én er hing een lantaren voor de deur… De enige zichtbare in de straat overigens. Nu golden de wetten van Antwerpen natuurlijk nog niet in Borgerhout toen deze foto werd gemaakt. De tekst van de blog stelt een vraag naar de preciese naam van de straat. Onderaan staat namelijk Rue du Kattenberg, terwijl, de blogger heel terecht opmerkt dat de Kattenberg vandaag een rechte straat is.

We denken dat onze balboekjes het mysterie van de ‘bocht’ in de Kattenbergstraat een beetje kunnen helpen oplossen. Op het balboekje van 1909 lag Le Robinet aan de Kattenbergstraat en in dat van 1911 in de Bothastraat. Blijkbaar heette dit gedeelte van de Bothastraat voor 1911 ook Kattenberg. Volgens onze meest recente informatie werd Le Robinet later zaal overigens De Cattelberg. Met andere woorden: een historische zaal uit het hartje van Borgerhout wordt binnenkort door het Stadsbestuur gesloopt, op een boogscheut van – O, Ironie! – De Roma.

Bicubic_SAA_Balboekjes_Brandweer_borgerhout_1899_1913_019_rs

Bicubic_SAA_Balboekjes_Brandweer_borgerhout_1899_1913_015_rs

Mick Jagger in de bres voor dansant erfgoed

Granadatheater

In De Morgen van een paar dagen geleden lazen we dat Mick Jagger in de bres springt om het Londense Granada Theater te redden. Jagger en zijn Stones traden daar op tijdens de beginjaren van hun carrière. Jagger vindt naar het schijnt dat dergelijke plekken bewaard moeten blijven. “Groepen van mijn generatie hebben er het vak geleerd. Je voelt op die plekken de polsslag van de cultuur. Het is bijzonder schrijnend dat gebouwen en centra die en cruciale rol hebben gespeeld in de Britse entertainmentsector voor de gemeenschap verloren dreigen te gaan.’ Op deze pagina staan wat foto’s en een stukje geschiedenis over dit theater dat naar verluid in 1937 haar deuren opende als cinéma. Vandaag is het pand volledig vervallen en dat is, zoals Jagger aangeeft, doodzonde. Onwillekeurig denken we dan aan een DE ROMA project voor Londen. Dat ze maar eens komen kijken. En wat cinéma’s met danszalen te maken hebben? Ongeveer alles, maar daarover later meer…

Dansant erfgoed in de kijker

Bicubic_Scottish_rs

Deze blog gaat over dansant erfgoed, zeg maar dansgeschiedenis. Dansant erfgoed is elke vorm van erfgoed die met ‘uit dansen gaan’ in het verleden te maken heeft. Dat kunnen oude danszalen zijn, balboekjes, getuigenissen, foto’s, muziek, filmpjes en wat dan ook zijn. Als het maar over dansen gaat, niet op een podium, maar op de dansvloer, in de dancing, op een feest in de buurt of gewoon thuis in de woonkamer. De bedoeling is om ongeveer eenmaal per week een bericht te posten.