Categorie: Danszalen en Cinéma’s

Atheneum Antwerpen – een unieke feestzaal

Koninklijk_Atheneum_Deurne_Ontwerp_1

213408_Inventaris

Zoals Retroscoop het treffende verwoordt in een zeer lezenswaardig artikel, wanneer je in Deurne ooit eens bij toeval oog in oog komt te staan met het Koninklijk Atheneum, raak je haast onweestaanbaar betoverd. Het is een ongelooflijk architecturaal ensemble dat bijzonder fotogeniek voor de dag komt. Zeker bij zomers, zonnig weer, zoals ik zelf 8 jaar geleden tijdens een Open Monumentendag mocht ervaren. Wat mij als liefhebber van dans- en feestzalen dan weer zeer kon bekoren, was de formidabele feestzaal. En bijzonder opvallend: in sterke tegenstelling tot de moderniteit van het ontwerp als geheel, valt Van Steenbergen hier terug op het meest klassieke bouwschema voor feestzalen denkbaar. Edouard Van Steenbergen (1889-1952) is een relatief onbekend architect en bleeft heel zijn leven in het Antwerpse actief. Hij brak nooit echt potten internationaal gesproken, maar hij had blijkbaar wel een mooie stijl in zijn pen zitten. Maar toch dat classistische trekje? Interessant.

Deurne_Atheneum_Van_steenbergen_001

Deurne_Atheneum_Van_steenbergen_006

Deurne_Atheneum_Van_steenbergen_011

Aangezien feest- en danszalen dienen voor frivole activiteiten, vergt het ongetwijfeld een uitzonderlijk soort verbeeldingskracht om werkelijk te breken met eeuwenoude schema’s. Eén van de weinige dappere pogingen uit het modernisme is ongetwijfeld Dancing-Ciné-Bal Aubette in Straatsburg. Hier wordt ten minste een poging gedaan om de eeuwige symmetrie van het basilica schema open te breken. Van Doesburg werkt met kleur en materiaal om de dansvloer te scheiden van de gaanderijen (noodzakelijk voor de horeca functie). Dit type design vind je vandaag nog steeds terug bij modernistische dancings.

Strasbourg_Ciné_Bal_de_l'Aubette_janvier_2014-4

Beeldgebruik:

Schets: Collectie Provincie Antwerpen via Retroscoop

Foto zaal: Inventaris Agentschap Onroerend Erfgoed

Aubette: Wikimedia Commons

The Antwerp Lindy Hoppers op danszalenjacht

DSC_0025

Enkele maanden geleden werd ik door Vanessa van The Antwerp Lindy Hoppers gecontacteerd of ik hen wilde helpen om een themawandeling rond danszalen in elkaar te knutselen. Trouwe lezers van deze blog weten ondertussen dat ik af en toe (als het past) wel eens mensen door Antwerpen of Leuven gids langs vergeten dansplekken. Vandaag was het zo ver. En ondanks het kille, grauwe weer, zat de sfeer er goed in. Bedankt Hoppers! en tot gauw.

DSC_0006

FEESTZAAL SINT-MARTINUS IN RIJMENAM

Sint_Martinus

Het is weer een tijdje geleden dat ik nog eens wat aandacht besteedde aan een oude feestzaal, maar deze kon ik moeilijk laten liggen.

Een paar maanden geleden vertelde iemand van de Sint-Cecila zaal in Hoogstraten me dat er zich in Rijmenam een veel mooiere zaal bevond dan de hunne. De naam ontschoot de persoon in kwestie, maar het kon toch in deze tijden van internet, niet moeilijk zijn om in het dorpscentrum van Rijmenam een feestzaal te ontdekken.

Zo gezegd zo gedaan en een paar weken terug, op zo’n prachtige zonnige zondag, fietsen wij gezwind door de Dijlevallei tot ginder. Inderdaad prachtig gelegen zaal, vrij uniek gelegen los van de gebouwen rondom. Helaas was ze niet geopend, maar ik nam alvast enkele foto’s van de buitenkant.

Sint_Martinus_Ventilatierooster

Via de voorzitter van Heemkundige Kring ’t Hoefyser, Dhr. Luc Van Geel vernam ik tussentijds dat de zaal gebouwd werd in de jaren 1924-1925 op initiatief van de familie Schueremans. Zij zouden dat samen met aan aantal aandeelhouders hebben gedaan, met de bedoeling om de zaal ter beschikking te stellen van de Koninklijke Fanfare Sint-Martinus.

Sint_Martinus_Zuil_Detail

Waar hebben we dat nog gehoord? Overal in feite. Zo ongeveer elke feestzaal uit de 19de- en 20ste eeuw werd door verenigingen op aandelen gebouwd. Dat was zo voor het prestigieuse winterlokaal van de Harmonie in Antwerpen, maar evengoed voor dit soort dorpse gelegenheden. Hopelijk zorgde dat fenomeen er ditmaal voor dat de partituren van de harmonie en de orginiele bouwplannen bewaard bleven. We zullen zien.

Sint_Martinus_Center_Shot

Zonet konden we, echter wel een kijkje gaan nemen aan de binnenkant. Een plaatselijke school waarvan de naam me ontschiet, hield er haar jaarlijkse quiz en ze was dus wel degelijk open. Maar wat een zaal. Het vloerplan vertoont zoals gewoonlijk de klassieke basilica vorm, maar wat uitzonderlijk is, het interieur is nog vrijwel helemaal intakt. De zuiltjes behielden hun oorspronkelijke stukwerk, houtbekleding en spiegels, de dansvloer ligt nog mooi verzonken, de tegeltjes van de gaanderijen zijn nog origineel, het plafond een indrukwekkend lattenwerken tongewelf is nog in goede staat, net zoals de oorspronkelijke ventilatieroosters, het dansbalkon staat er nog, enz. Enz.

Sint_Martinus_Back_To_Front

Sint_Martinus_Dansbalkon

Kortom, een mooiere authentieke feestzaal kan ik me sinds lang niet herinneren. Ik wik mijn woorden. Het is een echt pareltje. En met een beetje geluk blijft het nog lang zo. Ik hoop werkelijk dat men bij de renovatie, die ongetwijfeld voor de deur staat nu de gemeente eigenaar is geworden, oog zal hebben voor de authenticiteit en niet overweegt om dan maar alles met kalkplaat dicht te timmeren omwille van één of ander energiecertificaat. Van dansen krijg je het warm. Remember?

Sint_Martinus_Zuil_Front

Als er overigens nog mensen zijn die authentieke feestzalen in hun buurt kennen, mogen ze mij altijd een seintje geven. Contactgegevens vind je hier.

Winterlokaaldroom

Winterlokaal_029-002

Verleden week schreef ik een uitgebreide bijdrage over het “basilica-type” als basis grondplan voor zowat elke danszaal sinds de 18de eeuw in onze gewesten.

Het duurt een paar weken om zo een tekst in elkaar te draaien en daarvoor moet je ergens je motivatie halen. De aanleiding was dit keer ook wel heel bijzonder. Dr. Timothy De Paepe mailde me een paar formidabele afbeeldingen door van een recent ‘work in progress’ uit zijn 3D – duivelskeuken.

Winterlokaal_027

Het betreft visualisaties van het ondertussen verdwenen Winterlokaal van de Société Royale d’Harmonie in Antwerpen. Het gebouw verrees in 1864 en was toen één van de grootste concertzalen in België. Maar het zou niet de 19de eeuw zijn geweest, als er ook niet heel veel werd gedanst. Er vonden dus ook de meest waanzinnige mega-carnavalsbals plaats. Jammer genoeg werd het gesloopt in 1922. Het stond op de plek waar nu de parkeergarage Arenberg is aan de Vaartplaats in Antwerpen. Als je er al een keer zou parkeren (wat ik niet hoop), rij dan helemaal naar het dak. Daar kun je dan nog het laatste restant van het gebouw bewonderen. Zoek maar eens goed. Het is er nog.

Meester Tovenaar Tim maakte deze beelden in Google Sketchup in het kader van een onderzoeksproject van twee collega’s – “Ten Oorlog! Interdisciplinaire studie naar De Oorlog (1873), een oratorium van Peter Benoit op tekst van Jan Van Beers” waaraan (Jan Dewilde (jan.dewilde@ap.be) en Adelheid Ceulemans (adelheid.ceulemans@ap.be) van Koninklijk Conservatorium Antwerpen, AP Hogeschool Antwerpen) momenteel werken.

Het leuke is dat hij zich voor een goed deel kon baseren op de bouwstudie van het gebouw die ik in 2009 maakte en die je hier kunt vinden. Fijn toch dat je na zo veel jaar dit soort plaatje onder ogen krijgt. Bedankt, Tim. Dit is echt prachtig.

Wordt ongetwijfeld vervolgd…